Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kwidzynie

POSTANOWIENIE

Dnia 30 marca 2023 roku

Sąd Rejonowy w Kwidzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Alicja Tułodziecka

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2023 r. w Kwidzynie

na posiedzeniu niejawnym

w sprawie z wniosku H. K.

z udziałem J. K.

o zniesienie współwłasności

I.  ustala, że przedmiotem współwłasności pomiędzy wnioskodawczynią H. K. i uczestniczką J. K. jest nieruchomość gruntowa, składająca się z działki oznaczonej nr (...), położona w S., dla której Sąd Rejonowy w Kwidzynie Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w S. prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), o wartości 396.000 zł (trzysta dziewięćdziesiąt sześć tysięcy złotych);

II.  dokonuje zniesienia współwłasności nieruchomości opisanej w pkt I niniejszego postanowienia w ten sposób, że tę nieruchomość przyznaje na własność uczestniczki J. K.;

III.  zasądza od uczestniczki J. K. na rzecz wnioskodawczyni H. K. kwotę 99.000 zł (dziewięćdziesiąt dziewięć tysięcy złotych) tytułem spłaty, płatną w 2 (dwóch) ratach w następujący sposób: pierwsza rata w kwocie 40.000 zł (czterdzieści tysięcy złotych) płatna w terminie 1 (jednego) miesiąca od daty uprawomocnienia się niniejszego postanowienia, a druga rata w kwocie 59.000 zł (pięćdziesiąt dziewięć tysięcy złotych) płatna w terminie 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy od daty uprawomocnienia się niniejszego postanowienia, przy czym w razie opóźnienia w płatności z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w stosunku rocznym liczonymi od następnego dnia po terminie płatności raty do dnia zapłaty;

IV.  zasądza od uczestniczki na rzecz wnioskodawczyni kwotę 500 zł (pięćset złotych) tytułem zwrotu połowy opłaty sądowej;

V.  nakazuje ściągnięcie od wnioskodawczyni H. K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kwidzynie kwotę 1.119,46 zł (jeden tysiąc sto dziewiętnaście złotych czterdzieści sześć groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, które tymczasowo pokrył Skarb Państwa;

VI.  nakazuje ściągnięcie od uczestniczki J. K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kwidzynie kwotę 1.119,46 zł (jeden tysiąc sto dziewiętnaście złotych czterdzieści sześć groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, które tymczasowo pokrył Skarb Państwa.

Sędzia Alicja Tułodziecka

Sygn. akt I Ns 455/22

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni H. K. złożyła wniosek o zniesienie współwłasności nieruchomości składającej się z działki nr (...), położonej w S. przy ul. (...) o powierzchni 361 m ², zabudowanej budynkiem mieszkalnym w zabudowie bliźniaczej o powierzchni 118 m ², dla której Sąd Rejonowy w Kwidzynie VIII Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w S. prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), której współwłaścicielami są: wnioskodawczyni w ¼ części oraz uczestniczka J. K. w ¾ części.

Wnioskodawczyni domagała się przyznania całej nieruchomości na wyłączną własność uczestniczki J. K. z jednoczesnym zasądzeniem od uczestniczki na rzecz wnioskodawczyni kwoty 113.750 zł tytułem spłaty stanowiącej równowartość jej udziału we własności tej nieruchomości. W ocenie wnioskodawczyni, wartość przedmiotowej nieruchomości wynosi 531.000 zł.

Wnioskodawczyni wniosła także o orzeczenie o kosztach postępowania.

W odpowiedzi na wniosek uczestniczka J. K. co do zasady wyrażała zgodę na zniesienie współwłasności nieruchomości będącej przedmiotem tego postępowania. Uczestniczka zgadzała się z tym, aby ta nieruchomość przypadła na jej wyłączną własność.

Uczestniczka zakwestionowała jednak wartość nieruchomości wskazaną przez wnioskodawczynię. Nadto uczestniczka wniosła, aby ewentualna spłata na rzecz wnioskodawczyni została rozłożona na raty.

Sąd ustalił, co następuje:

H. K. i J. K. są współwłaścicielami nieruchomości gruntowej zabudowanej, położonej w S., dla której Sąd Rejonowy w Kwidzynie Zamiejscowy VIII Wydział Ksiąg Wieczystych w S. prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...).

H. K. jest współwłaścicielem tej nieruchomości w udziale w wysokości 1/4, a J. K. jest współwłaścicielem nieruchomości w udziale w wysokości 3/4.

(dowód: odpis księgi wieczystej Kw nr (...) z k. 8 akt)

Z tej nieruchomości w całości korzysta J. K..

(bezsporne)

Wartość rynkowa wskazanej wyżej nieruchomości wynosi 396.000 zł.

(dowód: opinia biegłego K. Ł. z k. 41 – 76 akt)

H. K. ma 67 lat. Wraz z mężem prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. H. K. osiąga dochód z tytułu wynagrodzenia za pracę w wysokości 2.524,89 zł, a jej mąż otrzymuje emeryturę w wysokości 2.151,31 zł.

J. K. ma 72 lata. Utrzymuje się z emerytury w wysokości 2.200 zł.

(bezsporne)

Sąd zważył, co następuje:

Okoliczności faktyczne w istotnych dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy kwestiach Sąd ustalił na podstawie opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości w osobie K. Ł., danych wynikających z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, a także oświadczeń składanych przez wnioskodawczynię i uczestniczkę w toku prowadzonego postępowania.

Wnioskodawczyni H. K. i uczestniczka J. K. wskazały, że z wspólnej nieruchomości korzysta jedynie uczestniczka. Uczestniczka nadto podała, że nadal chce w tej nieruchomości zamieszkiwać i z niej korzystać. Wnioskodawczyni i uczestniczka opisały także swoją sytuację majątkową. Zdaniem Sądu, twierdzenia zaprezentowane przez wnioskodawczynię i uczestniczkę były logiczne, jasne i spójne. Strony tych swoich oświadczeń nawzajem nie kwestionowały. Dodać trzeba, że były one pomocne w ustaleniu stanu faktycznego w tej sprawie.

Sąd orzekający dał wiarę opinii biegłego K. Ł., która została sporządzona przez biegłego rzetelnie i starannie oraz zawierała szczegółowe i prawidłowe uzasadnienie z jasno umotywowanymi wnioskami. W toku prowadzonego postępowania opinia biegłego nie została podważona przez strony. Nadto nie ujawniły się inne okoliczności, które podważyłyby fachowość opinii sporządzonej przez biegłego. Zdaniem Sądu, opinia ta była jasna, kompletna i spójna. Z tychże względów Sąd na jej podstawie dokonywał ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

Sąd również dał wiarę danym wynikającym z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, których wiarygodność oraz prawdziwość nie była w toku przeprowadzonego postępowania kwestionowana przez uczestników. Sąd orzekający nie znalazł innych podstaw, aby tym danym odmówić mocy dowodowej.

Zgodnie z treścią przepisu art. 210 zdanie 1 k.c. każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Współwłasność bowiem jest stanem nietrwałym, tymczasowym, którego likwidacja następuje na żądanie każdego ze współwłaścicieli, zarówno co do samego zniesienia współwłasności, jak i co do zakresu zniesienia (całkowite czy częściowe). Przedmiotem zniesienia współwłasności mogą być tylko konkretne rzeczy oznaczone co do tożsamości lub gatunku po ich wyodrębnieniu, a zatem tylko rzeczy samoistne.

W przedmiotowej sprawie bezspornym było to, że nieruchomość położona w S. przy ul. (...), stanowiła współwłasność wnioskodawczyni H. K. oraz uczestniczki J. K. w udziałach odpowiednio po ¼ i po ¾.

Odnośnie wartości przedmiotów majątkowych podlegających podziałowi należy wskazać, iż ustalenie ich wartości następuje według ich stanu i cen z chwili orzekania (zamknięcia rozprawy).

Wskazać trzeba, że w niniejszej sprawie wartość rynkową nieruchomości położonej w S. przy ul. (...) Sąd ustalił na podstawie opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości K. Ł., przy czym ta opinia biegłego została już omówiona i oceniona powyżej. Nadto dodać trzeba, iż strony w toku prowadzonego postępowania nie zakwestionowały wniosków wynikających z tej opinii.

Mając powyższe na uwadze, Sąd ustalił wartość rynkową wskazanego wyżej prawa na kwotę 396.000 zł.

Wskazać trzeba, że w toku sądowego zniesienia współwłasności – w braku zgodnego wniosku co do sposobu podziału – pierwszeństwo ma sposób polegający na podziale tych składników majątkowych, które dają się podzielić (tj. gdy ich podział nie jest sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno –gospodarczym przeznaczeniem rzeczy i nie pociąga za sobą istotnej zmiany rzeczy lub znacznego zmniejszenia jej wartości) i przyznaniu przedmiotów majątkowych tak powstałych i składników majątkowych, które nie dają się podzielić, każdemu z współwłaścicieli stosownie do wielkości ich udziałów (art. 211 k.c.). Jeżeli podział ten nie będzie w pełni odpowiadał wartości udziałów współwłaścicieli, sąd wyrówna je zasądzając odpowiednie dopłaty (art. 212 § 1 zd. 1 k.c.). Jeżeli taki sposób podziału nie jest możliwy lub celowy, sąd może wszystkie składniki majątku wspólnego przyznać jednemu z współwłaścicieli i zasądzić od niego na rzecz innych współwłaścicieli spłatę, odpowiadającą wartości ich udziałów (art. 212 § 2 k.c.). Zasądzając dopłaty lub spłaty sąd oznacza termin i sposób ich uiszczenia (jednorazowo lub w określonych ratach), wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia (art. 212 § 3 k.c.). Trzecim sposobem jest tzw. podział cywilny (majątek zostaje sprzedany, a uzyskana kwota ulega podziałowi pomiędzy współwłaścicieli w stosunku do przysługujących im udziałów). Może być stosowana kombinacja tych sposobów podziału.

W zasadzie sąd związany jest sposobem podziału podanym przez uczestników w zgodnym wniosku. Może on od tego odstąpić jedynie wówczas, gdy występuje sprzeczność proponowanego podziału z prawem, zasadami współżycia społecznego albo też podział naruszałby w sposób rażący interesy osób uprawnionych (por. przepis art. 622 § 2 k.p.c.).

W braku zgodnego wniosku uczestników postępowania Sąd powinien dokonać podziału z uwzględnieniem składu dzielonego majątku oraz interesów poszczególnych współwłaścicieli. Powinien dążyć w miarę możliwości do dokonania podziału fizycznego.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni H. K. i uczestniczka J. K. zgodnie domagały się podziału nieruchomości wspólnej poprzez przyznanie tego składnika majątkowego na wyłączną własność uczestniczki ze spłatą równowartości udziału na rzecz wnioskodawczyni.

Wskazać należy, że wskazany sposób podziału jest zgodny z prawem, zasadami współżycia społecznego oraz nie narusza interesów wnioskodawczyni i uczestniczki. Wskazać należy, że podział ten został już faktycznie dokonany. Uczestniczka J. K. bowiem od kilkunastu lat użytkuje tą nieruchomość. Wnioskodawczyni z kolei nie była zainteresowana otrzymaniem tej nieruchomości na własność, ani też korzystaniem z niej.

Wobec tego Sąd przyznał nieruchomość położoną w S. przy ul. (...) w całości na rzecz uczestniczki J. K..

Wskazać w tym miejscu należy, iż dokonując zniesienia współwłasności we wskazany wyżej sposób Sąd miał na uwadze sytuację osobistą wnioskodawczyni i uczestniczki oraz ich usprawiedliwione interesy. Zdaniem Sądu, taki sposób podziału znajdował również oparcie w zasadach współżycia społecznego, bowiem zapewniał uczestniczce możliwość wykorzystywania wspólnej nieruchomości zgodnie z jej planami i zamiarami.

Natomiast wnioskodawczyni H. K. w tejże sprawie domagała się spłaty swojego udziału.

Wobec powyższego Sąd określił wysokość spłaty należnej dla wnioskodawczyni. Wysokość tej należności wyliczono w oparciu o wycenę nieruchomości dokonaną przez biegłego K. Ł..

Wartość rynkowa nieruchomości będącej przedmiotem niniejszego postępowania wynosiła 396.000 zł. Wobec tego wartość udziału wnioskodawczyni w wysokości ¼ wynosiła kwotę 99.000 zł.

W tym stanie rzeczy na rzecz wnioskodawczyni H. K. należało zasądzić spłatę w kwocie 99.000 zł.

Uczestniczka w tej sprawie wnosiła o rozłożenie spłaty na raty w następujący sposób: pierwsza rata w wysokości 40.000 zł płatna w terminie 30 dni od zakończenia niniejszego postępowania, a pozostała należność płatna w ratach po 500 zł miesięcznie do czasu spłaty całości tej kwoty. Wnioskodawczyni nie zgadzała się na rozłożenie spłaty należności na raty i wnosiła, aby ta kwota została zapłacona na jej rzecz jednorazowo.

Decydując o sposobie i terminie uiszczenia spłaty na rzecz wnioskodawczyni Sąd orzekający uwzględnił sytuację osobistą oraz majątkową obu stron.

Wskazać trzeba, iż uczestniczka ma w chwili obecnej 72 lata i utrzymuje się z emerytury w wysokości 2.200 zł. Sąd rozumie, że uczestniczka ponosi też wydatki związane ze swoim utrzymaniem oraz z utrzymaniem nieruchomości. Nadto uczestniczka zadeklarowała, iż jest w stanie uiścić na rzecz wnioskodawczyni pierwszą ratę w wysokości 40.000 zł w terminie 30 dni od zakończenia postępowania w tej sprawie.

Z kolei wnioskodawczyni ma w chwili obecnej 67 lat i utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę w kwocie ponad 2.500 zł. Wnioskodawczyni także ponosi koszty utrzymania i wydatki.

W tym stanie rzeczy wskazać trzeba, iż wniosek uczestniczki o rozłożenie pozostałej należności, tj. kwoty 59.000 zł na 118 rat (tj. po 500 zł miesięcznie) skutkowałby zakończeniem spłaty na rzecz wnioskodawczyni za prawie 10 lat. Jest to zatem okres maksymalny przewidziany na spłatę w przepisach kodeksu cywilnego. Zdaniem Sądu, określenie tak długiego okresu spłaty stanowiłoby naruszenie uzasadnionych interesów wnioskodawczyni.

Wobec tego sposób i termin spłaty Sąd określił kierując się jej wysokością, a także sytuacją majątkową stron.

Zaznaczyć w tym miejscu trzeba, iż obowiązek dokonania spłaty stanowi ustawową konsekwencję dokonania zniesienia współwłasności w ten sposób, że składniki majątkowe (wszystkie lub ich część) zostaną przyznane jednemu ze współwłaścicieli. Ponadto wnioskodawczyni wyraźnie domagała się spłaty swojego udziału – w żaden sposób nie zrezygnowała z tego w niniejszej sprawie.

Natomiast podnieść trzeba, że uczestniczka musiała się liczyć z koniecznością rozliczenia się z wnioskodawczynią z tytułu zniesienia współwłasności – zważywszy, że od nabycia udziału we współwłasności upłynął już znaczny okres czasu, a uczestniczka chciała otrzymać najbardziej wartościowy i w zasadzie jedyny składnik objęty współwłasnością stron. Nadto dodać trzeba, iż tylko uczestniczka korzysta z tej wspólnej nieruchomości.

W ocenie Sądu, uczestniczka winna podjąć wszystkie starania i działania, aby dokonać spłaty na rzecz wnioskodawczyni.

Mając na uwadze powyższe okoliczności i rozważania Sąd zobowiązał uczestniczkę do dokonania spłaty na rzecz wnioskodawczyni w kwocie 99.000 zł. Sąd ustalił, że ta należność zostanie zapłacona w 2 ratach. Sąd bowiem rozumie, iż uczestniczka nie jest w stanie uregulować spłaty na rzecz wnioskodawczyni jednorazowo.

Sąd ustalił, że pierwsza rata w kwocie 40.000 zł będzie płatna w terminie 1 miesiąca od daty uprawomocnienia się postanowienia wydanego w tej sprawie, a druga rata w kwocie 59.000 zł zostanie zapłacona w terminie 1 roku i 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia wydanego w tej sprawie.

Sąd orzekający miał na uwadze oświadczenie uczestniczki, iż w terminie 30 dni jest w stanie zapłacić na rzecz wnioskodawczyni kwotę 40.000 zł.

Natomiast termin na uiszczenie drugiej raty w kwocie 59.000 zł uwzględnia sytuację majątkową stron i ich możliwości finansowe. W ocenie Sądu, jest to czas odpowiedni na podjęcie przez uczestniczkę decyzji i czynności zmierzających do uzyskania potrzebnych środków finansowych. Jednocześnie nie jest to zbyt długi okres czasu dla wnioskodawczyni, która oczekuje na zapłatę zasądzonej na jej rzecz spłaty (z tytułu zniesienia współwłasności rzeczy wspólnej).

Zdaniem Sądu, określenie sposobu uregulowania spłaty we wskazany powyżej sposób nie narusza usprawiedliwionych interesów wnioskodawczyni, ani też uczestniczki.

Zabezpieczeniem interesów wnioskodawczyni będą ponadto odsetki ustalone w wysokości odpowiadającej wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w stosunku rocznym, które płatne będą w razie opóźnienia się uczestniczki w płatności – od następnego dnia po wyznaczonym terminie płatności raty (zgodnie z treścią przepisu art. 212 § 3 k.c.).

Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowiły wskazane wcześniej przepisy, których wykładni Sąd dokonał przy szczegółowej analizie poszczególnych kwestii spornych.

Orzekając o obowiązku ponoszenia kosztów postępowania, Sąd zastosował regułę wynikającą z przepisu art. 520 § 1 k.p.c. – każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Wnioskodawczyni uiściła w tej sprawie opłatę sądową w kwocie 1.000 zł.

Sąd uznał, że uczestniczka winna zwrócić wnioskodawczyni kwotę 500 zł z tytułu połowy uiszczonej opłaty sądowej.

Nadto w przedmiotowej sprawie nie uiszczono całości kosztów związanych z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego, które tymczasowo pokrył Skarb Państwa.

Wskazać także trzeba, że koszty sądowe związane z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego w tej sprawie wyniosły łącznie 2.238,92 zł, a zatem każda ze stron winna na ten cel uiścić kwotę 1.119,46 zł.

Sąd orzekający uznał, że każda ze stron winna uiścić te koszty w równych częściach, bowiem obie strony w jednakowym stopniu były zainteresowane zniesieniem współwłasności rzeczy wspólnej, a nadto obie strony pozostawały w sporze co do określenia wartości tej nieruchomości wspólnej.

Sąd nakazał zatem ściągnięcie od wnioskodawczyni i uczestniczki na rzecz Skarbu Państwa kwot po 1.119,46 zł z tytułu brakującej części kosztów sądowych.

sędzia Alicja Tułodziecka